Przerobiliśmy już sobie dysocjację związków nieorganicznych, więc warto zebrać od razu wszystko (całą dysocjację) w kupę i zrobić od razu związki z węglem. Jeśli jednak nie masz żadnego pojęcia o chemii organicznej, to może Ci być ciężko i na razie ten dział możesz sobie pominąć.

1. Dysocjacja kwasów karboksylowych

Jeśli chodzi o dysocjację związków organicznych to oczywiście największym klasykiem są tutaj kwasy karboksylowe. Są to jednak słabe kwasy, więc ich dysocjację zapisujemy z dwoma strzałkami, zaznaczając proces równowagowy.

Na przykładzie kwasu octowego (CH₃COOH) :

CH₃COOH ⇄ CH₃COO^ー + H⁺

Tu jedyne co jest ,,dziwne” to fakt, że wodór, który jest odrywany z kwasu to ten ,,na końcu”, a więc musimy się do tego przyzwyczaić^[1]. Oczywiście możemy tą dysocjację zapisać w nieco bardziej dokładny sposób, a oba zapisy są tak samo prawidłowe pod kątem matury :

CH₃COOH + H₂O ⇄ CH₃COO^ー + H₃O⁺

Powstały anion CH₃COO^ー nazywamy jonem (anionem) octanowym.

Przećwiczymy jeszcze na kwasie mrówkowym oraz kwasie benzoesowym :

HCOOH ⇄ HCOO^ー + H⁺

Powstały anion HCOO^ー nazywamy jonem (anionem) mrówczanowym.

2. Dysocjacja soli kwasów karboksylowych

W przypadku soli kwasów organicznych jest dokładnie tak samo, jak było ze ,,zwykłymi solami” kwasów, typu NaCl czy K₂SO₄ . Czyli zachowywały się jak mocne elektrolity, zakładając oczywiście, że są dobrze rozpuszczalne! Czyli dysocjowały one w stu procentach, a zatem zapisywaliśmy to z jedną strzałką.

Przeanalizujmy sytuację na przykładzie octanu litu, mrówczanu potasu oraz benzoesanu sodu. Przy okazji możemy także przećwiczyć ocenę pH danej soli. Pamiętamy, że należy jeszcze ustalić od jakiego kwasu i zasady pochodzi nasza sól (czyli mocne/słabe), a następnie to co pochodzi od słabego zhydrolizować.

CH₃COOLi ⟶ CH₃COO^ー + Li⁺

CH₃COOLi ⇒ pochodzi od LiOH (mocna zasada) oraz CH₃COOH (słaby kwas)

CH₃COO^ー + H₂O ⇄ CH₃COOH +  OH^ー (powstające jony OH^ー świadczą o zasadowym charakterze)

HCOOK ⟶ HCOO^ー + K⁺

HCOOK ⇒ pochodzi od KOH (mocna zasada) oraz HCOOH (słaby kwas)

HCOO^ー + H₂O ⇄ HCOOH +  OH^ー (powstające jony OH^ー świadczą o zasadowym charakterze)

3. Dysocjacja fenoli

Fenole zachowują się jak bardzo słabe kwasy i jest to ich cechą charakterystyczną. W roztworze wodnym ulegają dysocjacji (z dwoma strzałkami oczywiście). Krótkie przypomnienie : fenole to były te związki, które miały przyłączoną grupę ーOH bezpośrednio do benzenu.

4. Dysocjacja amin, czyli pochodnych NH₃

Aminy są po prostu organicznymi pochodnymi amoniaku. Oznacza to, że będą dysocjowały identycznie jak on. Jeśli zatem znasz tą dysocjację :

NH₃  + H₂O ⇄ NH₄⁺ +  OH^ー

To bez problemu zapiszesz dysocjację dla metyloaminy, trietyloaminy czy pirydyny :

CH₃NH₂  + H₂O ⇄ CH₃NH₃⁺ +  OH^ー

(C₂H₅)₃N  + H₂O ⇄ (C₂H₅)₃NH⁺ +  OH^ー

5. Dysocjacja organicznych soli amoniowych

To jest punkt, który sprawia szczególne trudności uczniom. Nie dzieje się tutaj jednak ani nic strasznego, ani przede wszystkim nowego. Skoro aminy porównywaliśmy do amoniaku, to sole amoniowe porównamy do soli NH₄Cl . Jest to sól, zatem dysocjuje całkowicie (zapis z jedną strzałką). Jeśli to już znasz, to od razu potrafisz napisać pozostałe reakcje.

NH₄Cl ⟶ NH₄⁺ + Cl^ー

A więc na przykładzie soli CH₃NH₃Cl , (C₂H₅)₃NBr

CH₃NH₃Cl ⟶ CH₃NH₃⁺   + Cl^ー

CH₃NH₃Cl ⇒ pochodzi od CH₃NH₃OH (słaba zasada) oraz HCl (mocny kwas)

CH₃NH₃⁺ ⇄ CH₃NH₂  + H⁺

(C₂H₅)₃NBr ⟶ (C₂H₅)₃NH⁺   + Br^ー

(C₂H₅)₃NBr ⇒ pochodzi od (C₂H₅)₃NOH (słaba zasada) oraz HBr (mocny kwas)

_{(C2H5)3NH⁺ ⇄ (C2H5)3N  + H⁺}

---

^[1] Kwasy karboksylowe po prostu tak się zapisuje, być może teraz wydaje Ci się to niewygodne, jednak jeśli już troszkę pogmerasz w chemii organicznej, to zobaczysz że taki rodzaj zapisu faktycznie ma sens. Można powiedzieć, że jest tutaj podobieństwo do amoniaku, który powinniśmy przecież też zapisywać raczej jako H₃N, ale figuruje jako NH₃ ze względów historycznych, o czym mówiliśmy przy redoksach.