0. Wszyscy kochamy zmiany

Pisanie teraz artykułu o nazewnictwie związków organicznych jest jak tworzenie clickbaitowych postów nagłówków typu : CZY W TĄ NIEDZIELĘ SKLEPY BĘDĄ OTWARTE?! 

Jakby jednak nie patrzeć, nazewnictwo się ,,zmieniło”, więc dobrze byłoby opracować to wszystko w jednym artykule. Oznacza to, że troszkę czytania masz, ale żeby nie przeciągać tego w nieskończoność, to odsyłam od razu do stronki, na której to przećwiczysz (KLIKNIJ. Bo umówmy się, najlepiej uczymy się na przykładach. Do dzieła!

Od razu Wam powiem, co z dużym prawdopodobieństwem będziecie słyszeli od nauczycieli w szkołach. Zapewne coś w stylu ,,Ojej, znowu zmiany, bez sensu wprowadzają to nowe nazewnictwo, kiedy już wszyscy potrafią to stare nazewnictwo. Teraz w książkach jest inaczej, na maturze będzie inaczej i wszędzie jest inaczej. Po co robić te zmiany!?”. 

Każdy tak reaguje na zmiany, zwłaszcza jeśli już czegoś się nauczył, a teraz trzeba to robić na nowo. Na szczęście na medycynie zostałem od razu zaprogramowany na ciągłe zmiany. Ogólna prawda, która zawsze krąży wśród wykładowców to ,,Połowa tego, co się nauczyliście na studiach, będzie już nieaktualna gdy dostaniecie dyplom^[1]”. 

1. Matura chemia 2023 – co głównie się zmienia ?

Przede wszystkim chodzi o to, że teraz będziemy szukali głównego, najdłuższego łańcucha. Wcześniej też go szukaliśmy, ale byliśmy ograniczeni tym, że w naszym łańcuchu musiała się zawierać grupa funkcyjna. A teraz jest łatwiej : łańcuch węglowy ma zawierać jak najwięcej atomów węgla.

2. Węglowodory

Jeśli chodzi o alkany, to tak naprawdę nie zmienia się nic. Znajdujemy zatem najdłuższy łańcuch, szukamy podstawników i tak numerujemy atomy węgla, aby nasze podstawniki miały jak najmniejsze cyferki.

Skorzystajmy z okazji, aby przypomnieć najbardziej klasyczne podstawniki (już za chwilę docenisz jak proste i przyjemne są te nazwy) :

W bardziej skomplikowanych przypadkach dalej działają nasze proste reguły : 

1. Podstawniki mają mieć najmniejsze cyferki
2. Jeśli oba podstawniki zaczynałyby się od tej samej cyferki, to decyduje alfabet, co pokazuje przykład poniżej. Alfabet w ogóle jest ważny, bo gdy wymieniamy podstawniki, to robimy to właśnie według alfabetu.

Płynnie przechodzimy do alkenów i alkinów. Tutaj zaczyna się momentami coś ,,dziwnego”.

Szokujących zmian nie ma. To co może szokować to dziwne nazwy podstawników. Dlatego też, zestawiłem je dla Ciebie w podsumowaniu poniżej Teraz tylko kwestia wykucia na blachę, czyli to co kochamy najbardziej w przedmiocie ścisłym. 

Zaczniemy od tego, w jaki sposób konstruować podstawniki ,,alkanowe” , czyli bez żadnych wiązań podwójnych czy potrójnych.

Ok, te podstawniki nie są aż takie straszne. W sumie one były już wcześniej, więc co najważniejsze – nie jest to nic nowego. Teraz pora na podstawniki ,,alkenowe oraz alkinowe” :

3. Węglowodory aromatyczne

Węglowodory aromatyczne wykorzystamy w sumie do treningu nowo poznanych nazw podstawników :

4. A cała reszta ?

Pora na jakąś dobrą wiadomość! Klasycznie jest tak, że kiedy nauczymy się już nazywać węglowodory, to poznawanie nazewnictwa w innych grupach funkcyjnych, np. alkoholach czy kwasach karboksylowych przychodzi nam z naturalną łatwością, ponieważ widzimy, że robi się to analogicznie.

Dlatego też odsyłam do strony z ćwiczeniami, gdzie mamy miks wszystkich istotnych pod kątem matury przykładów.

^[1] W sumie jeszcze tego nie zweryfikowałem, bo po studiach zamiast zająć się lekarzowaniem, to podążam za swoją największą pasją, przygotowując zawodników do Olimpiady Chemicznej czy też pisząc dla Was tę stronkę. Ale myślę, że to może być prawda.